Oswoić pingwina z zamkniętymi oczami, czyli dostępność Linuxa dla niewidomych

Linux jest uważany przez wiele osób niewidomych, za egzotyczny, nieprzystępny dla nich system, którym nie warto się zajmować. Jednak ma on w wielu dystrybucjach wbudowany czytnik ekranowy Orca, obsługujący wiele popularnych środowisk graficznych i powłoki tekstowe. Dostępność programów jest zazwyczaj dobra. Bywają jednak takie, które mają za mało tekstu, a za dużo grafiki, aby można je było używać ze ScreenReaderem. Jednak można poszukać alternatywy, a w repozytoriach dystrybucji znajdują się programy, których możemy bezpłatnie używać.

Pierwsze kroki w Linuxie i nawigacja

Gdy uda nam się przejść pomyślnie proces instalacji, możemy już używać systemu. Jednak jest to trudne, gdy robimy to po raz pierwszy. Do używamy podstawowych skrótów klawiszowych dostępnych dla każdego użytkownika

Skróty klawiszowe

Dobra wiadomość jest taka, że mnóstwo skrótów jest podobnych do systemu, na którym pracuje większość niewidomych – Windowsa. Zatem:

W wielu środowiskach graficznych, Super działa jako wejście do wyszukiwarki. Super to Linuxowa nazwa dla klawisza Windows.

Popularne programy

Jeżeli przechodzimy na Linuxa, niektóre znane nam programy możemy mieć zainstalowane.

Mozilla Firefox

Jest bardzo popularna przeglądarka, którą obsługuje się tak samo z programem Orca, jak ze znanym większości niewidomych programem Nvda. Najważniejsze klawisze nawigacji w obydwu tych czytnikach są takie same, chociaż warto tu wspomnieć o skrócie Orca+a, którym przełączać się możemy między trybami wpisywania tekstu, a trybem nawigowania po stronie klawiszami nawigacji. Ten pierwszy to tryb zaznaczania, a drugi to tryb przeglądania.

Thunderbird

Thunderbird to znany klient poczty elektronicznej. Możemy jednak dodać w nim konto czatu i konto grup dyskusyjnych. Obsługuje się go bardzo łatwo. Konta pocztowe, które dodamy i foldery tych kont są ułożone w drzewo, a wciskając klawisz Tab dostajemy się do tabeli ze wszystkimi wiadomościami w folderze, Shift+Tab to powtórne wejście w strukturę katalogów. Aby odczytać wybraną w tabeli wiadomość, należy przejść klawiszem Tab do ramki dokumentu. Gdy chcemy odczytać całą wiadomość, należy wcisnąć plus na klawiaturze numerycznej.

LibreOffice

Rozbudowany i wielofunkcyjny darmowy pakiet biurowy. Przyznać
jednak należy, że ScreenReader przy uruchomionym Libre Office może się zacinać. Możemy jednak bez problemów z dostępnością utworzyć dokument tekstowy, arkusz kalkulacyjny, czy prezentację.

Instalowanie programów

Do tej pory mówiliśmy o programach, które najczęściej są domyślnie instalowane i dostarczane wraz z dystrybucjami. Teraz jednak zajmijmy się tym, jak zainstalować nowy program. Są na to cztery sposoby.

Terminal

Skrótem otwierającym terminal jest Ctrl+Alt+T. Kiedy go uruchomimy, możemy zainstalować program przez wpisanie na przykład:

sudo apt-get install synaptic

sudo oznacza wykonanie operacji z uprawnieniami administratora
apt-get to funkcja służąca do zarządzania programami. Programy możemy też aktualizować (update), usuwać (remove) i naprawiać (install -f)
Installsłuży oczywiście do zainstalowania programu – Synaptic to nazwa programu.

Synaptic

Aby zainstalować program za pomocą terminala, należy znać jego nazwę. Nie mamy dostępu do pełnej listy. Właśnie dlatego przykładem instalacji w terminalu był program Synaptic, ponieważ jest to nakładka graficzna, która pozwala instalować programy i mieć dostęp do wszystkich, które znajdują się w repozytorium dystrybucji. W związku z tym programem jest jednak zła wiadomość, domyślnym środowiskiem graficznym w Ubuntu jest Gnome, z tym środowiskiem Synaptic nie jest kompatybilny i nie da się go uruchomić.
Aplikacje dostarczane wraz z dystrybucjami, służące do instalowania programów
Niektóre dystrybucje, jak na przykład Ubuntu, dostarczają aplikacje, w których też mamy dostęp do programów, ich recenzji i opisów. Zazwyczaj jednak są to programy własnościowe tych dystrybucji, a co za tym idzie, jest ich mniej.

Instalowanie paczek z dysku

Możemy także pobrać plik z programem i zainstalować go, zwyczajnie otwierając. Pliki te zazwyczaj mają rozszerzenie .deb, .rpm i .bin.

Podsumowanie

Uważam, że każda osoba niewidoma, która w sposób średnio zaawansowany obsługuje dominujący na rynku system jest w stanie przejść na Linuxa bez uczenia się systemu od podstaw, bo wiele skrótów już zna. Tym, które się na to zdecydują życzę powodzenia.