Podsumowanie roku 2014 w Open Source

Z okazji zbliżającego się Nowego Roku Zespół OSWorld.pl przygotował dla Was podsumowanie najważniejszych wydarzeń, które miały miejsce w przeciągu ostatnich 12 miesięcy.

Na początek zacznijmy od opiekuna portalu OSWorld.pl, czyli firmy The Camels, która przeszło półtora roku temu założyła oficjalne konto na GitHubie. Są na nim regularnie dodawane i aktualizowane skrypty i szablony dla aplikacji monitorującej Zabbix. Ekipa OSWorld.pl zrobiła w tym roku kilka spotkań o tematyce Linuksowej oraz 3 Turnieje LAN Party, na których nasi czytelnicy mogli rywalizować w grach sieciowych.

W tym roku nastąpiło również połączenie z portalem o grach na Linuksie, czyli PenguinGamers. Chcemy dzięki temu dostarczyć użytkownikom w Polsce ogromną bazę informacji ze świata wolnego oprogramowania oraz aplikacji dla wolnych systemów operacyjnych. PenguinGamers to grupa graczy i amatorów Linuksa powstała w wyniku połączenia kilku stron o tematyce linuksowej. Od połowy tego roku jesteśmy największym polskim źródłem informacji o natywnych grach wideo, publikując zapowiedzi, aktualności, felietony i poradniki przydatne linuksowym graczom.

Współpraca zaowocowała pierwszym oficjalnym pobytem ekipy OSWorld.pl na targach Poznań Gamer Arena 2014. Na miejscu byli nasi dwaj redaktorzy: Artur Łącki i Robert Wolniak, którzy przygotowali krótką relację z wydarzenia.

Ekipa OSWorld.pl włączyła się także do udziału w OpenPKW, czyli niekomercyjnym projekcie pierwszego i otwartego systemu do obsługi głosowania dla Państwowej Komisji Wyborczej. Wspierany jest on przez niezależnych specjalistów z różnych dziedzin: prawników (dbają o zgodność systemu z obowiązującymi aktami prawnymi regulującymi system wyborczy w Polsce), programistów, administratorów systemów, dziennikarzy, hakerów, wolontariuszy i wielu, wielu innych.

Spełnienie standardów OpenData oraz audyt w postaci wielu specjalistów, zapewni wysoką jakość oprogramowania i jego przejrzystość. Dodatkowo zaoszczędzone zostanie wiele milionów złotych publicznych pieniędzy, a jego dalszy rozwój będzie przebiegał w pełni niezależnie.

Superkomputery

W tym roku mieliśmy okazję być świadkami rozpoczęcia budowy dwóch superkomputerów w Polsce. Pierwszy z nich to Prometheus i powstanie na Akademii Górniczo-Hutniczej, przy współudziale ACK Cyfronet AGH, Megatel i Action. Będzie on czterokrotnie wydajniejszy od superkomputera Zeus, który do tej pory jest najszybszy w Europie Środkowo-Wschodniej. Prometheus będzie posiadał system operacyjny Scientific Linux, który jest dystrybucją powszechnie wykorzystywaną w systemach HPC.

Drugi superkomputer zostanie zbudowany w Centrum Informatycznym Świerk. Będzie on służył pracownikom Narodowego Centrum Badań Jądrowych oraz instytutowi CERN. Superkomputer będzie korzystał z systemu Scientific Linux CERN SLC release 6.6 (Carbon). W trzech artykułach opisaliśmy: serwerwy i oprogramowanie, chłodzenie superkomputera oraz zasilanie, UPSy i PPOŻ.

Bezpieczeństwo

W tym roku byliśmy również świadkami kilku poważnych błędów bezpieczeństwa oraz odłamu jednego z najważniejszych projektów w historii Internetu. Zacznijmy od aplikacji TrueCrypt, która w październiku tamtego roku rozpoczęła zbieranie pieniędzy na audyt kodu źródłowego, po informacjach o tym, że NSA mogła dodać w kodzie tzw. tylne furtki. W lutym tego roku ukończono sprawdzanie źródeł i opublikowano raport: Open Crypto Audit Project TrueCrypt. Zlokalizowano łącznie 11 podatności, w tym 4 groźne. Nie wykazano także żadnej obecności tylnych furtek czy celowo wprowadzonych do narzędzia błędów.

Prawdziwy szok miał jednak nadejść w maju, kiedy to twórcy ogłosili zakończenie rozwoju TrueCrypt. Usunięto wtedy praktycznie całą aplikację, a pozostawiono jedynie binarkę do pobrania umożliwia jedynie deszyfrowanie obecnie utworzonych woluminów. Nie trzeba było jednak długo czekać na reakację społeczności i dwóch programisów: Thomas Bruderer oraz Joseph Doekbrijder, stworzyło projekt TrueCrypt.ch.

W międzyczasie odkryto dość poważną lukę bezpieczństwa w OpenSSL, nazwaną potocznie atakiem Heartbleed. Błąd pozwalał na odczyt przez atakującego danych, chronionych przez szyfrowanie SSL i TLS, w pierwszych 64kb pamięci serwera. W ciągu jednego dnia od ujawnienia, szybko załatano lukę. Jednakże po tym incydencie Theo de Raadt, twórca projektu OpenBSD ogłosił utworzenie LibreSSL. Już pierwsza wersja dostępna na serwerach usunęła ponad połowę obecnego kodu OpenSSL, głównie bardzo przestarzałych fragmentów, w tym 90 000 linii, napisanych w języku C. Celem LibreSSL jest maksymalne udoskonalenie i zwiększenie bezpieczeństwa całego obecnego kodu. Warto także wspomnieć o dużej krytyce: Of Money, Responsibility, and Pride ze strony Steve-a Marquessa, jednego z programistów biblioteki OpenSSL, która po części także przyczyniła się do powstania forka.

Na koniec ostatni błąd, który odkryli hakerzy, zajmujący się bezpieczeństwem. Krytyczna luka w powłoce Bash, oznaczona CVE-2014-6271, pozwalała na stworzyć zmienne środowiskowe ze specjalnie zmodyfikowanymi wartościami, przed wywołaniem głównej powłoki. Owe zmienne mogły zawierać kod, który wykona się w momencie uruchomienia powłoki. Nazwy stworzonych zmiennych nie miały znaczenia, ale ich zawartość już tak.

Systemy operacyjne

Dość głośno w tym roku było o Debianie. Zaczęło się pod koniec stycznia, kiedy to Członek Komitetu Technicznego Debiana – Bdale Garbee wezwał wszystkie osoby, odpowiedzialne za ważne decyzje w systemie, do głosowania, jaki system uruchamiania będzie miała Debian Jessie. Kilkanaście dni później wybrano systemd, jako główny menedżer systemu i usług. W międzyczasie debatowano nad domyślnym środowiskiem graficznym, czy ma to być GNOME, czy Xfce.

Zdecydowano się pozostać przy dotychczasowym GNOME, ze względu na dobrą obsługę systemd. Kolejne warte uwagi wydarzenia miały miejsce w listopadzie. Najpierw Joey Hess, długoletni deweloper Projektu Debian opuścił jego szeregi. Potem John Goerzen popełnił wpis, w którym wyjaśnia o co się powinniśmy naprawdę martwić w Debianie, a do pewnych spraw podchodzić z dystansem. Dwa dni później Ian Jackson złożył oficjalną rezygnację z bycia członkiem Komitetu Technicznego Debiana. Odbyło się to dzień po ogłoszeniu wstępnych wyników głosowania: Results for init system coupling.

Wybranie systemd również nie pozostało bez echa, bo na początku grudnia Veteran Unix Admins ogłosili powstanie odłamu dystrybucji Debiana zwanego Devuan. Fork ma na celu uniezależnienie się od projektu systemd, a także sporej integracji planów rozwojowych z projektem GNOME.

Sam projekt systemd budzi od swojego początku wiele kontrowersji. Społeczność zareagowała na zbyt szybkie jego wdrażanie, utworzeniem dwóch osobnych projektów: Uselessd i Boycott systemd.

Warto wspomnieć także o systemie MINIX 3.3.0, który rozwija się w bardzo dobrym kierunku. W 2008 roku organizacja European Research Council uhonorowała profesora Andrew S. Tanenbauma kwotą w wysokości 2.5 miliona Euro, aby mógł dalej rozwijać swój system operacyjny. Dzięki temu udało się rozwinąć mikrojądro do 12 700 linijek kodu oraz przenieść cały system na płytki ARM: BeagleBoard XM, BeagleBone White i BeagleBone Black Rev C.

Gry

Polski dystrybutor cyfrowych gier – GOG.com ogłosił pod koniec lipca oficjalne wsparcie dla systemów Linux. W ofercie sklepu, oprócz znanych już gier dostępnych pod Linuksa, pojawiły się także zupełnie nowe pozycje. GOG.com na początek postanowił dodać obsługę systemów Ubuntu 14.04 i Linux Mint 17. Warto także zapoznać się z wywiadem, który przeprowadziliśmy z ekipami GOG.com i CDP.pl nt Linuksa.

Epic Games, firma znana z silnika Unreal Engine, zaprezentowała w marcu działającą jego wersję w przeglądarce Firefox. Tydzień później dodano w kodzie oficjalną obsługę Linuksa. Pod koniec kwietnia Epic Games udostępniło wszystkim silnik graficzny Unreal Engine 4.1. W połowie maja jeden z deweloperów wolnego oprogramowania dodał odpowiedni kod do Unreal Editora i uruchomił edytor pod Linuksem.

Crytek również nie został w tyle i w połowie marca oficjalnie dodał obsługę Linuksa w silniku CryENGINE.

Pod koniec sierpnia programiści Leadwerks Software udostępnili działającą wersję narzędzia Leadwerks na Linuksie, poprzez platformę Steam.

Ważną informacją było ogłoszenie przez Khronos Group rozpoczęcia prac nad OpenGL Next, czyli zaprojektowaniem od zera całego API.

Linux w Monachium

Na początku stycznia Monachium zakończyło migrację swoich komputerów na Linuksa i wolne oprogramowanie. Miasto zastąpiło wszystkie dotychczasowe maszyny z Windows NT 4.0, dystrybucją Linuksa – LiMux, a jako głównego standardu dokumentów używany jest Open Document Format (ODF). Cały projekt trwał ponad 10 lat, napotykając po drodze szereg z różnych problemów.

Kilka miesięcy później doszło do sprzeczki pomiędzy Radą Miasta Monachium, a prezydentem Josefem Schmidem. Od wielu lat jest ona zwolennikiem produktów firmy Microsoft i robi wszystko, aby przeszkodzić w dalszej ekspansji Linuksa. Szczęśliwie główny menedżer projektu – Peter Hofmann, dyplomacyjnie rozwiał wszystkie wątpliwości.

Microsoft i platforma .NET

Od kilku lat Microsoft stopniowo wspiera społeczności wolnego oprogramowania. W ramach dobrego wizerunku, na początku kwietnia uwolnił sporo kodu platformy .NET i stworzył fundację .NET Foundation, która ma się tym opiekować. Miesiąc później uwolniono kod źródłowy ASP.NET vNext. W połowie listopada Microsoft zapowiedział stopniowe uwolnienie .NET Core Runtime, czyli wszystkiego co potrzebne jest do uruchomienia kodu .NET.